Tìm hiểu về phí Cardano
Ngày 14 tháng 11 năm 2023 - Chia sẻ bài viết này trên Twitter | Facebook | Telegram
Hầu hết các Blockchain sử dụng một số dạng thị trường phí (fee market) để tính phí giao dịch. Khi có nhiều người muốn sử dụng Blockchain, phí sẽ tăng lên. Phí sẽ trở nên đắt hơn khi nhu cầu về chiếm hữu không gian khối tăng lên. Theo cách này, tiền phí giao dịch sẽ không thể dự đoán trước được và có thể thay đổi. Phí sẽ bị tác động nặng nề do tắc nghẽn mạng, điều này là không lý tưởng. Cardano không dùng cơ chế tính phí thường được sử dụng này. Phí giao dịch trên Cardano là cố định và có thể dự đoán trước được. Chúng tôi sẽ giải thích cho bạn cách tính số tiền phí cho các giao dịch và tập lệnh Plutus. Chúng tôi cũng sẽ giải thích cách Cardano hoạt động khi bị quá tải và cải tiến theo kế hoạch được gọi là định giá theo cấp độ.
Cần phải trả tiền cho tài nguyên máy tính
Việc xử lý một giao dịch hoặc thực hiện hợp đồng thông minh trong mạng phi tập trung rất tốn kém. Để thực hiện được điều này, nhiều máy tính phải chạy khắp thế giới để cung cấp tài nguyên cho mạng. Các node đang vận hành thì không miễn phí. Những người vận hành các node mong đợi khoản bồi thường từ mạng dưới dạng phần thưởng thường xuyên.
Trước khi một giao dịch được đưa vào một khối, nó phải được phi tập trung khắp mạng. Nó tiêu thụ sức mạnh tính toán của các node phải xác thực giao dịch. Giao dịch được lưu trữ tạm thời trong mem-pool (bộ nhớ tạm thời). Sau khi được chèn vào khối, nó sẽ được lưu trữ vĩnh viễn trong Blockchain. Điều này tiêu tốn không gian đĩa. Với mỗi khối mới được thêm vào, kích thước của Blockchain sẽ tăng lên.
Blockchain là một dịch vụ mà người dùng phải trả tiền. Không có bên thứ ba trợ cấp cho hoạt động của mạng và kiếm tiền từ dữ liệu người dùng hoặc quảng cáo. Trong mọi mạng phi tập trung, phải có một số cơ chế trả phần thưởng cho người sản xuất khối. Phí người dùng là nguồn thu nhập cho mạng.
Phí giao dịch thông thường
Việc tính phí cho một giao dịch thông thường rất đơn giản. Việc tính toán dựa trên hai tham số và quy mô của giao dịch. Công thức trông như thế này:
Phí giao dịch = A + B * Sizec(TX)
A và B là các tham số giao thức có thể được điều chỉnh. Size(tx) là kích thước giao dịch tính bằng byte.
Tham số A phản ánh chi phí cố định để xử lý bất kỳ giao dịch nào, bất kể quy mô hoặc độ phức tạp của nó. Điều này đóng vai trò bảo vệ chống lại các cuộc tấn công DDOS (Từ chối dịch vụ phi tập trung).
Tham số B phản ánh chi phí biến đổi khi xử lý một giao dịch, tùy thuộc vào quy mô của nó. Giao dịch càng lớn thì càng cần nhiều tài nguyên để lưu trữ và xử lý nó.
Các tham số giao thức A và B hiện được đặt tương ứng là 0,155381 ADA và 0,000043946 ADA/byte.
Một giao dịch thông thường có thể có kích thước 200 byte. Trong trường hợp này, phép tính trông như thế này:
- A = 0,155381
- B = 0,000043946 * 200 = 0,0087892 ADA
Phí = 0,155381 + 0,0087892 = 0,164271 ADA
Đối với giao dịch 200 byte, người dùng luôn trả chính xác 0,164271 ADA. Không bao giờ nhiều hơn hoặc ít hơn. Cách tính luôn giống nhau.
Nếu kích thước giao dịch là 300 byte thì sẽ đắt hơn. Lệ phí sẽ là 0,1685648 ADA.
Chỉ có quy mô của giao dịch mới ảnh hưởng đến số tiền phí. Trong bối cảnh của mô hình UTxO, điều này có nghĩa là một giao dịch có thể có nhiều UTxO đầu nhiều UTxO đầu ra. Càng nhiều UTxO thì kích thước tính bằng byte càng lớn.
Giao dịch phổ biến nhất có một (hoặc hai) UTxO đầu hai UTxO đầu ra (một người nhận + trả lại một phần số tiền đã gửi cho người gửi).
Hãy nhớ rằng việc gửi token và NFT hoặc sử dụng siêu dữ liệu sẽ làm tăng quy mô của giao dịch và do đó sẽ tăng phí.
Có thể thông số A hoặc B sẽ thay đổi trong tương lai hoặc hệ thống tính phí sẽ thay đổi hoàn toàn. Mục tiêu là để người dùng trả một khoản phí hợp lý cho dịch vụ do mạng phi tập trung cung cấp.
Cần phải nhận ra rằng tính không xác định được đưa vào hệ thống phí bởi sự biến động của token mà phí được trả. Mặc dù phí ổn định và mang tính quyết định theo giá trị ADA nhưng chúng lại dao động theo giá trị đồng đô la. Điều đó không lý tưởng. Sẽ thuận tiện nhất cho người dùng nếu tính phí bằng đồng đô la vì điều này sẽ mang lại mức độ ổn định cao nhất cho hệ thống.
Tại thời điểm viết bài, người dùng phải trả khoảng 0,07 USD cho một giao dịch thông thường (0,17 ADA). Tuy nhiên, nếu giá cả thị trường của ADA tăng gấp 10 lần trong thị trường giá lên thì phí cũng sẽ cao hơn gấp 10 lần, tức là 0,70 USD (vẫn là 0,17 ADA).
Phí xác thực tập lệnh Plutus
Nếu giao dịch yêu cầu xác thực tập lệnh Plutus thì việc tính phí sẽ phụ thuộc vào một số yếu tố. Ngoài kích thước của giao dịch tính bằng byte, số bước tính toán (CPU) và số lượng đơn vị bộ nhớ phải được tính đến trong quá trình tính toán.
Các giao dịch bằng tập lệnh thường lớn hơn đáng kể vì phải xử lý nhiều dữ liệu hơn.
Mỗi bước CPU đại diện cho 1 pico giây thời gian thực hiện. Các tập lệnh thông thường sẽ tiêu thụ ít hơn 1.000.000.000 đơn vị CPU (1 mili giây).
Số lượng đơn vị bộ nhớ biểu thị số byte mà tập lệnh phân bổ. Các tập lệnh thông thường sẽ tiêu thụ ít hơn 1.000.000 đơn vị bộ nhớ (1MB cấp phát bộ nhớ).
Lưu ý: Đối với các giao dịch thông thường, số bước CPU và số lượng đơn vị bộ nhớ không được tính đến trong quá trình tính phí. Chúng được đặt thành 0.
Công cụ ước tính phí Plutus có thể được sử dụng để tính phí xác thực tập lệnh. Công cụ ước tính có thể được sử dụng để tính phí cho các giao dịch tập lệnh hoặc hoàn thành dApps trước hoặc trong quá trình phát triển.
Các hoạt động của Plutus nguyên thủy được đánh giá trên kiến trúc tham chiếu để đưa ra chi phí cho từng nguyên thủy theo đơn vị CPU và bộ nhớ cơ bản mà nó sử dụng. Chúng được chia tỷ lệ dựa trên số lượng từng nguyên thủy khác nhau được tập lệnh sử dụng và chi phí tổng thể cho tập lệnh được tính toán dựa trên chi phí hiện tại cho từng đơn vị CPU và bộ nhớ, cộng với quy mô của giao dịch. Nó bao gồm kích thước của tập lệnh, cộng với bất kỳ ngày nào mà tập lệnh cần.
Trong bảng sau, bạn sẽ tìm thấy một số ví dụ về tập lệnh và phí được tính để xác thực chúng.
Chi phí tối đa có thể có cho một tập lệnh sẽ là 2,17 ADA.
Việc sử dụng ứng dụng có thể yêu cầu xác thực nhiều tập lệnh nên tổng phí có thể cao hơn.
Thị trường không tính phí
Mạng Cardano không thực hiện ưu tiên giao dịch. Các giao dịch được thực hiện trên cơ sở ai đến trước được phục vụ trước.
Do đó, nếu mạng chạm đến công suất tối đa, các giao dịch sẽ phải xếp danh sách chờ trong mem-pool. Tuy nhiên, mem-pool cũng có dung lượng hạn chế. Nếu mem-pool đầy, mạng sẽ ứng dụng cơ chế áp suất ngược. Trong trường hợp này, mạng không chấp nhận các giao dịch đã gửi. Người dùng phải cố gắng gửi lại giao dịch sau đó.
Người dùng không thể trả thêm tiền để giao dịch của họ được xử lý sớm hơn nếu mạng Cardano bị tắc nghẽn.
Trong mạng Bitcoin và Ethereum, người dùng có thể đặt mức phí cao hơn mức hiện tại và do đó về cơ bản sẽ ưu tiên các giao dịch. Các nhà sản xuất khối chọn giao dịch dựa trên mức phí cao. Họ cố gắng tối đa hóa lợi nhuận của mình nên họ chọn những giao dịch có mức phí cao nhất.
Một mặt, phí thị trường là một cơ chế thị trường tự nhiên để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về không gian khối. Tuy nhiên, mặt khác, nó làm cho mạng không đáng tin cậy và độc quyền (thích người giàu, trả phí cao). Người dùng có giao dịch bị bỏ qua phải chờ thanh toán lâu hơn (hàng giờ hoặc thậm chí vài ngày) hoặc họ phải trả nhiều tiền hơn cho giao dịch.
Tuy nhiên, đối với một số trường hợp sử dụng, cần có thể nói ưu tiên các giao dịch.
Nhóm IOG có kế hoạch giới thiệu cái gọi là định giá theo cấp độ (Hay còn gọi là định phí phân tầng - The Tiered Pricing mechanism).
Giấy định giá theo từng cấp đề xuất chia không gian khối thành các cấp. Mỗi bậc sẽ có độ trễ và phí thanh toán khác nhau. Số lượng bậc cùng với độ trễ và phí ở mỗi bậc sẽ được điều chỉnh tự động tùy theo nhu cầu hiện tại.
Bạn có thể coi cơ chế này như một đường cao tốc có nhiều làn xe. Mỗi làn đường sẽ có tốc độ khác nhau và mức phí khác nhau. Làn bên phải sẽ chậm và phí sẽ rẻ trong khi làn bên trái sẽ nhanh nhưng đắt. Có thể có nhiều làn đường giữa làn trái và làn phải. Người dùng có thể quyết định nên đi làn nào dựa trên tốc độ họ cần để đến đích và số tiền họ sẵn sàng trả.
Lời kết
Phí được thu trong một "hũ ảo" (virtual pot) trong một kỷ nguyên và được phân phối thông qua cơ chế stake giữa các lần chuyển tiếp giữa các kỷ nguyên. 0,3% số ADA từ khoản dự trữ sẽ được thêm vào "hũ ảo". Trong "hũ ảo", có phí cùng với tiền dự trữ. 20% số ADA từ "hũ ảo" được đưa vào ngân quỹ của dự án. Phần còn lại được sử dụng để stake phần thưởng (xem thêm).
Mạng Blockchain có thể xử lý một số lượng lớn các giao dịch giá rẻ, khiến nó trở nên toàn diện và hữu ích. Hoặc nó có thể xử lý một số lượng nhỏ các giao dịch rất tốn kém, khiến nó trở nên độc quyền và không thể sử dụng được. Trong cả hai trường hợp, mạng có thể có thu nhập từ phí như nhau. Sẽ là lý tưởng nếu mạng có quy mô tốt vì không cần thị trường tính phí và tất cả người dùng đều hài lòng.
Cardano có mức phí cố định và có thể dự đoán được theo giá trị ADA và có thể nói rằng nó đối xử công bằng với người dùng. Tuy nhiên, nó vẫn thiếu cơ chế ưu tiên. Nếu mạng bị quá tải, không thể ưu tiên giao dịch phải được giải quyết theo ngày giờ cụ thể trong bối cảnh dịch vụ tài chính. Với thị trường giá lên đang đến gần, sẽ rất tốt nếu ứng dụng mức phí theo từng cấp độ.
Nguồn bài viết tại đây
Đọc thêm các bài viết liên quan tại thẻ Tags bên dưới