So sánh mô hình Stake của Cardano và Ethereum

Ngày 02 tháng 09 năm 2022

Staking là một hoạt động đặc thù của cơ chế đồng thuận Bằng chứng cổ phần (Proof of Stake - POS). Cardano là một blockchain sử dụng cơ chế đồng thuận POS ngay từ đầu. Trong khi đó, Ethereum đang thực hiện chuyển đổi từ PoW sang PoS. Và bây giờ, mọi người bắt đầu quan tâm hơn đến sự khác biệt giữa hai mạng PoS này. Đặc biệt là sự khác biệt giữa hai mô hình Staking của hai mạng lưới Cardano và Ethereum. Bài viết này sẽ sẽ làm rõ sự khác biệt cơ chế của hai mạng.

Hiểu về Stake

Stake là hành động nhằm mục tiêu xây dựng một mạng lưới lưu trữ và xác thực dữ liệu Phi tập trung, dựa trên nền tảng lợi ích kinh tế riêng tư của từng cá nhân. Hay nói cách khác, hệ thống áp dụng lý thuyết trò chơi, sử dụng lợi ích tài chính để thúc đẩy các cá nhân tự nguyện tham gia nhằm đạt được kỳ vọng chung của toàn mạng lưới.

Các công ty Cổ phần luôn sử dụng tỷ lệ sở hữu cổ phần để biểu quyết khi họ cần ra các quyết định quan trọng. Bằng cách tương tự, cơ chế đồng thuận POS cũng căn cứ vào số lượng Crypto gốc, nhằm tính toán tỷ lệ đồng thuận, để đưa ra quyết định cho hệ thống, đặc biệt là các quyết định liên quan đến xác thực thông tin.

Như vậy, khác với mạng Bitcoin vận hành theo nguyên tắc POW là căn cứ vào sức mạnh tính toán của các máy tính. Cơ chế đồng thuận POS mà Cardano và Ethereum sử dụng sẽ căn cứ vào số lượng Crypto gốc để điều hành mạng lưới.

Mối quan tâm của mạng lưới trước hết là an toàn và phi tập trung. Mạng POS sẽ càng phi tập trung hơn khi càng có nhiều Crypto gốc tham gia vào quá trình đồng thuận để xác thực thông tin trong mạng lưới.

Chất lượng của Phi tập trung và Bảo mật mạng lưới phụ thuộc vào các tham số và điều kiện cụ thể của việc staking. Phi tập trung là cố gắng phân phối quyền ra quyết định cho số lượng người tham gia nhiều nhất có thể. Phi tập trung là điều kiện tiên quyết để đảm bảo An toàn vì Bảo mật sẽ tăng lên khi Phi tập trung cao hơn.

Những người tham gia Staking

Một mạng lưới lý tưởng nhất nên có càng nhiều Người tham gia sản xuất khối (block) càng tốt. Sẽ thật tuyệt nếu mọi người dùng có thể tạo ra khối của riêng họ và nhận được phần thưởng từ việc đó. Tuy nhiên, trên thực tế, đây là một mục tiêu không thể đạt được vì nhiều lý do. Nếu muốn trở thành Nhà sản xuất khối, bạn sẽ phải tự chạy node (máy tính) riêng của mình. Các mạng blockchain cũng có thể yêu cầu Nhà sản xuất khối phải có một lượng tiền cam kết tối thiểu. Các Nhà sản xuất khối cũng phải có kinh nghiệm vận hành phần cứng có quy mô nhất định và kỹ năng nâng cấp phần mềm xác thực.

Cả hai mạng Cardano và Ethereum đều được vận hành bởi Những Nhà sản xuất khối và cho phép những người khác ủy thác và không cần buộc phải vận hành phần cứng của riêng họ khi tham gia Stake. Hành động này được gọi là Ủy thác vì họ giao quyền ra quyết định của mình cho người khác theo một cách nào đó. Với mạng Bitcoin, các pool là những Nhà sản xuất khối mà các thợ đào khác ủy thác tỷ lệ băm của họ cho nhau.

Hoạt động của mạng Cardano

Giống như Bitcoin, mạng Cardano dùng khái niệm về pool. Trong mạng Cardano, pool là đại diện cho một nhóm bao gồm những người Stake, những người ủy thác ADA cho một pool đã chọn. Các Nhà vận hành pool (SPO) chịu trách nhiệm sản xuất các khối và các nhà ủy thác quyết định pool nào nên tin tưởng. Các SPO có thể bỏ ra cổ phần riêng của họ (Pledge - cam kết), nhưng đây không phải là yêu cầu bắt buộc để đăng ký vận hành một pool. Pledge có thể làm tăng phần thưởng cho pool. Và pool có Pledge lớn hơn có thể hấp dẫn hơn đối với người ủy thác.

Với Người tham gia ủy quyền, có các yêu cầu tối thiểu đối với họ. Bất kỳ ai cũng có thể ủy quyền chỉ cần vài ADA trong ví của họ theo đúng nghĩa đen. Chỉ cần có tối thiểu 2 ADA để mở một khoản ủy thác. Khoản này có thể hoàn lại. Họ cũng phải trả 0,17 ADA cho phí giao dịch khi đăng ký ủy thác. Như vậy, nếu bạn muốn Stake 1 ADA, thì bạn ví của bạn cần có 3,17 ADA. Chọn một pool để Stake là một quá trình rất dễ dàng và mọi ví Cardano đều cho phép điều đó. Người ủy thác có thể thay đổi nhóm của Người vận hành bất kỳ lúc nào họ muốn. Vì vậy, các Người vận hành được khuyến khích hành xử công bằng.

Đối với Người vận hành. Họ cần có tối thiểu 500 ADA đặt cược để đăng ký tạo pool. Khoản này được tính như một khoản Stake và có thể được hoàn lại. Tại thời điểm viết bài, con số này xấp xỉ $ 250 USD. Mạng Cardano đặt ra các yêu cầu tài chính tối thiểu (chỉ là 500 ADA) đối với các nhà khai thác và đại diện nhóm.

Hoạt động của mạng Ethereum

Mạng Ethereum lại khác hoàn toàn. Ethereum yêu cầu bạn phải có tối thiểu 32 ETH để kích hoạt phần mềm xác thực. Yếu cầu phải có 32 ETH là một rào cản khá cao đối với việc gia nhập vào hệ thống. Tại thời điểm viết bài này, 32 ETH có giá trị xấp xỉ $55K. Chi phí gia nhập có thể tăng hoặc giảm tùy theo sự biến động giá của ETH. Nếu giá ETH tăng, sẽ ngày càng có ít người có đủ khả năng tài chính để trở thành Người xác thực. Bởi vì, để tham gia và trở thành Người xác thực trong hệ thống Ethereum bạn sẽ phải là một người giàu.

Mạng Ethereum cũng cung cấp các tùy chọn khác để Stake ETH. Nếu người dùng có 32 ETH và không muốn chạy trình xác thực của riêng họ, họ có thể sử dụng tùy chọn Stake dưới dạng dịch vụ. Việc xác thực được thực hiện dưới danh nghĩa của chủ sở hữu ETH, nhưng nó đi kèm với rủi ro đối tác. Ngoài ra, bạn phải trả phí để chạy node (điều này cũng tương tự với trường hợp Stake một mình).

Những người không có 32 ETH và muốn Stake số tiền nhỏ hơn sẽ có thêm 2 lựa chọn.

1. Stake chung (Pooled staking) hoặc
2. Stake trên các sàn giao dịch tập trung.

Stake chung là một dịch vụ sẽ cung cấp cho các Người ủy thác token ERC-20 thay thế cho ETH mà họ đã ủy thác. Còn tiền ETH đã ủy thác sẽ được sử dụng để chạy trình xác thực. Dịch vụ Stake chung không phải là một tính năng gốc của Ethereum. Chúng được vận hành bởi các bên thứ ba chủ yếu thông qua các hợp đồng thông minh. Có một rủi ro đối tác liên quan đến điều này. Stake chung, giống như Stake trên các sàn giao dịch tập trung, là bất lợi từ góc độ mạng lưới vì nó tập trung quyền lực. Ai nắm giữ ETH cũng là người nắm quyền quyết định. Hay nói cách khác, những người ủy thác ủy thác cho bên thứ ba sẽ mất hoàn toàn quyền kiểm soát đối với tài sản ETH của mình.

Ví dụ:

• Điều gì sẽ xảy ra với giá trị của token ERC-20 nếu một bên cung cấp dịch vụ Stake chung bị trừng phạt (Slash)? Số ETH của họ sẽ bị tịch thu.
• Câu hỏi tương tự cũng phát sinh đối với việc ủy thác qua sàn giao dịch tập trung,
• Khi đó, Ai sẽ bồi thường thiệt hại tài chính cho người ủy thác?

Số ngày khóa token của các mạng để chạy Staking

Crypto	Số ngày khóa
Ethereum	Khóa vô thời hạn
Polkadot	Khóa 28 ngày
Comos	Khóa 21 ngày
Luna	Khóa 21 ngày
Elrond	Khóa 10 ngày
Kusama	Khóa 7 ngày
Solana	Khóa 3 ngày
Polygon	Khóa 3 ngày
Near	Khóa 2 ngày
Avalanche	Không khóa*
Cardano	Không khóa

Avalanche: phải staking tối thiểu 14 ngày mới được thưởng

Slashing là gì?

Slashing là một tính năng của giao thức Ethereum, để thu giữ vĩnh viễn tiền, buộc các trình xác thực phải cư xử trung thực. Cardano không có cớ chế Slashing nên không cần phải khóa ADA trong thời gian nhất định. Vì vậy, Người ủy thác không có nguy cơ bị mất tiền khi ủy thác. Điều duy nhất mà người ủy thác có thể mất là phần thưởng nếu người điều hành nhóm không thành công trong công việc sản xuất các khối của mình. Phần thưởng là một động lực tài chính đầy đủ cho người ủy thác giám sát các SPO và đồng thời là động lực để các SPO giữ chân người ủy thác.

Trong khi đó, Slashing yêu cầu khóa đồng ETH trong một khoảng thời gian cụ thể. Không giống như mạng Cardano, ETH không có tính thanh khoản trong quá trình Stake. Cớ chế Slashing có thể dẫn đến việc không khuyến khích mọi người Stake. Đối với nhiều người, ý tưởng không thể bán đồng ETH trong thị trường xuống hoặc không thể tiêu chúng khi họ cần, có thể gây khó chịu.

Slashing cũng gây ra khó khăn khi yêu cầu người ủy thác phải tin tưởng vào bên thứ ba. Bất kỳ ai ủy thác ETH cho bên thứ ba đều phải đối mặt với rủi ro bị Slashing và bên thứ ba có thể không có đủ tiền để bù lỗ. Mạng Ethereum sẽ sử dụng một token ERC-20 dùng làm đại diện cho ETH bị khóa. Nếu giá trị của token ERC-20 này giảm, thì tất cả chủ sở hữu token sẽ bị ảnh hưởng.

Mạng Cardano không yêu cầu người ủy thác phải tin tưởng vào các bên thứ ba. Người dùng luôn nắm giữ tiền ADA dưới sự kiểm soát của riêng họ. Điều này là do thực tế là không cần phải có một lượng lớn tiền để tham gia Stake liên tục. Hơn nữa, mạng Cardano không yêu cầu phải khóa tiền ủy thác. Do đó, người ủy thác liên tục kiểm soát quyền ra quyết định của riêng họ và do đó duy trì mức độ phi tập trung cao của mạng Cardano. Hơn 70% số tiền đang lưu hành được đặt trong mạng Cardano. Điều này là do việc tham gia Stake dễ dàng và không có rủi ro như thế nào. Mọi người có thể nắm giữ tiền ADA trong ví cứng Trezor hoặc Ledger và vẫn được Stake.

Đối với Ethereum, đang có khoảng 11% số tiền ETH được Stake. Người ta có thể cho rằng nhiều người thích giữ ETH trong ví của họ hơn là tham gia vào việc Stake và có nguy cơ mất tiền.

Càng nhiều tiền được Stake thì mạng càng an toàn. Sẽ không tốt nếu chỉ Nhiều ít các đồng tiền đang lưu hành được Stake bởi vì có nguy cơ một thực thể nào đó nắm giữ đủ số tiền để đạt được hầu hết quyền ra quyết định trong mạng lưới.

Giới hạn lương cung tiền

Cardano đã giới hạn số lượng cũng tiền ở mức 45 tỷ ADA. Ethereum không giới hạn số lượng cung tiền tối đa, nhưng sẽ sử dụng mô hình lạm phát có kiểm soát sau khi chuyển đổi sang PoS. Trung bình sẽ có khoảng 1600 ETH sẽ được phát hành mỗi ngày. Tuy nhiên, sẽ có một lượng tiền tương đương bị đốt, vì ETH sử dụng cơ chế đốt phí. Rất khó để dự đoán liệu tổng số tiền ETH sẽ tăng hay giảm, vì nó sẽ phụ thuộc vào việc sử dụng mạng nhiều hay ít. Nếu mạng được sử dụng nhiều và phí giao dịch cao, số lượng ETH có thể giảm theo thời gian. Ngược lại, nếu phí thấp thì lạm phát sẽ cao hơn. Vì khi đó, phí giao dịch thu được sẽ thấp và sẽ có ít ETH bị đốt hơn. Vấn đề có lẽ là do chính sách tiền tệ cố định hay thay đổi sẽ hấp dẫn hơn đối với người dùng.

Đối với phần thưởng Stake, APR (mức thu nhập theo năm) cho Cardano phụ thuộc vào nhiều yếu tố và đạt xấp xỉ khoảng 5% (có thể ít hơn hoặc nhiều hơn). Ethereum hiện đang ở mức khoảng 4,1%. Tuy nhiên, phần thưởng có thể cao tới 10%. Phần thưởng phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Nó phụ thuộc vào việc bạn là Nhà sản xuất khối hay một bên Ủy thác. Nó cũng phụ thuộc vào việc bạn ủy quyền trực tiếp và nhận phần thưởng trực tiếp từ giao thức hay thông qua bên thứ ba. Nếu bạn Stake thông qua một bên thứ ba, họ có thể sẽ phải trả một khoản phí cho các dịch vụ của họ. Mặt khác, Nhiều bên thứ ba cung cấp phần thưởng lớn hơn so với công bố của giao thức. Điều này luôn kèm theo các yếu tố đáng ngờ và rủi ro.

Kết luận

Nguyên tắc kiểm soát tài sản

Nếu chìa khóa không phải của bạn, thì tiền cũng không phải là tiền của bạn.

Trong trường hợp Stake, quy tắc nổi tiếng này có thể được mở rộng ra là "Nếu chìa khóa không phải của bạn, thì phần thưởng cũng không phải của bạn". Nếu bạn Stake trên một sàn giao dịch tập trung, bạn không sở hữu tiền cũng như phần thưởng cho đến khi bạn chuyển mọi thứ về ví của chính mình.

Trong mạng Cardano, bạn chỉ có 2 lựa chọn. Bạn là SPO hoặc bạn có thể ủy quyền ADA cho nhóm đã chọn của mình trực tiếp từ ví của chính bạn. Stake vào sàn giao dịch tập trung là hoàn toàn không cần thiết vì bạn hoàn toàn không thu được lợi ích gia tăng gì thêm, Thực chất chỉ là bạn đang đánh đổi rủi ro nhiều hơn để đổi lại một chút lợi nhuận cao hơn.

Trong mạng Ethereum, bạn có nhiều lựa chọn để Stake và bạn cần cân nhắc kỹ ưu và nhược điểm. Tin tưởng vào một bên thứ ba có thể là một điều cần thiết.

Đối với bất kỳ mạng PoS nào, người ủy thác phải xem xét không chỉ lợi ích của riêng họ mà còn cả sự Phi tập trung của mạng. Giao thức nên được thiết kế để phù hợp với lợi ích của cả hai bên. Trong trường hợp của Cardano, điều này đã được thực hiện tốt hơn một chút so với trường hợp của Ethereum. Ít nhất là theo quan điểm của chúng tôi.

Lý do là việc Stake trên Cardano mang tính bao trùm hơn và các nhà Stake không cần phải tin tưởng vào các bên thứ ba. Stake gần như không có rủi ro và tiền có tính thanh khoản hoàn toàn. Việc staking trên mạng Etherem sẽ bị khóa ETH và nguy cơ bị Slashing có thể khiến nhiều người mất tài sản.

Những người ủy thác cũng nên xem xét lợi suất phần thưởng, chính sách tiền tệ và các yếu tố khác như tiềm năng tăng trưởng giá trị crypto mà mình nắm giữ và việc ứng dụng vào nhiều thứ khác. Chúc may mắn cho tất cả những người hâm mộ PoS.

Blog này có tham khảo bài viết tại đây.

---

---

Đọc thêm các bài viết liên quan tại thẻ Tags bên dưới