Sự khác biệt giữa Sổ cái UTXO và Accounting
Ngày 31 tháng 08 năm 2022
Cardano về cơ bản là khác với Ethereum trong Mô hình Sổ cái của nó. Trong khi Cardano sử dụng mô hình UTXO mở rộng (eUTXO), thì Ethereum sử dụng mô hình Sổ cái Tài khoản (Accounting). Bài viết này sẽ giải thích sự khác biệt giữa hai mô hình Sổ cái để bạn có thể hiểu được chúng một cách đơn giản nhất .
Mô hình Sổ cái
Chắc hẳn bạn đã hiểu, một blockchain giống như một cuốn Sổ cái lớn. Nó bao gồm một lịch sử ghi chép tất cả các giao dịch của hệ thống và được thực hiện bởi các Kế toán viên. Khi Sổ cái được mở, tất cả các kế toán viên và người sử dụng trong mạng lưới đều có thể xem và kiểm tra tất cả các bản ghi bất cứ lúc nào họ muốn. Bởi vì, mọi thông tin trên sổ cái là công khai. Trong mạng lưới blockchain, các máy tính (node) đóng vai trò giống như các Kế toán viên. Hãy tưởng tượng, các nhân viên kế toán đang ngồi trong một ngân hàng và được các khách hàng (người dùng) tiếp cận. Những người dùng là những người yêu cầu các kế toán viên thực hiện các giao dịch kế toán (bản ghi các giao dịch). Tất cả các kế toán viên luôn dùng chung một Sổ cái duy nhất. Sổ cái là cuốn sổ mà họ sử dụng để ghi chép số liệu.
Trong các mạng blockchain, người dùng sở hữu các tài sản số. Các hồ sơ của họ nằm trong Sổ cái. Khi cần thay đổi thông tin trong hồ sơ, người dùng tìm đến các kế toán viên. Họ phải chứng minh và xác nhận giao dịch bằng dấu vân tay hoặc chữ ký (tương tự như chữ ký điện tử của một giao dịch). Hãy tưởng tượng đồng tiền ADA và ETH giống như những mảnh giấy mà người dùng đặt vào một hộp (ví). Các mảnh giấy này nằm trong một cuốn Sổ cái lớn và chúng cùng nhau tạo thành các trang riêng lẻ của Sổ cái. Nhờ có chiếc hộp, người dùng có thể xem chúng và giao cho kế toán viên nếu họ yêu cầu thay đổi một bản ghi (gửi Giao dịch).
Cardano và Ethereum khác nhau hoàn toàn về cách ghi chép vào Sổ cái. Do đó, chúng cũng khác nhau về cách khách hàng nắm giữ và quản lý tiền của mình.
Mô hình Sổ cái của Cardano
Cách Cardano vận hành với ADA gần giống như chúng ta dùng Tiền giấy. Chỉ khác là "tiền giấy ADA" có thể có nhiều mệnh giá khác nhau. Trong một ví của người dùng ADA có thể có nhiều tờ tiền với các mệnh giá khác nhau. Ví dụ, Alice có tổng 15,8 ADA trong ví, cô ấy có thể có 3 mảnh giấy khác nhau ghi mệnh giá là 12 ADA, 3,5 ADA và 0,3 ADA. Các mảnh giấy này cũng giống như các bản ghi UTXO trên mạng blockchain Cardano. Hãy hình dung mỗi địa chỉ ví giống như một ngăn hộp chứa các mảnh giấy trong kho tiền của ngân hàng. Như vậy, mỗi hộp chứa (ví) của Cardano có thể chứa nhiều mảnh giấy (tức là có thể có nhiều UTXO trong một ví). Không giống như Ethereum, hộp chứa của Cardano có khả năng bổ sung thêm nhiều hộp nhỏ hơn trong một hộp lớn (các hộp nhỏ hơn đại diện cho địa chỉ ví con trên blockchain). Và sau đó, lại có thể có nhiều mảnh giấy khác trong các hộp nhỏ hơn.
Quay lại ví dụ về Alice. Nếu Alice muốn gửi 14 ADA cho Bob, cô ấy sẽ phải đưa cho nhân viên kế toán 2 mảnh giấy ghi 12 ADA và 3,5 ADA. Để thực hiện giao dịch này, Kế toán viên sẽ tạo một tờ giấy mới (UTXO mới) và viết 14 ADA trên đó. Kế toán viên sẽ đặt mảnh giấy viết 14 ADA này vào hộp của Bob. Tiếp theo, cô ấy sẽ tạo một mảnh giấy mới khác có giá trị là 1,5 ADA, tức là phần dư còn lại, và sẽ trả lại mảnh giấy viết 1,5 ADA vào hộp của Alice.
Khi kế toán viên hoàn thành việc ghi Sổ cái này (hoàn thành xử lý một giao dịch), Alice sẽ có 2 mảnh giấy trong hộp của mình với giá trị 0,3 ADA và 1,5 ADA. Hộp của Bob hoàn toàn trống trước khi bản ghi được thực hiện. Sau khi ghi Sổ cái, trong hộp của anh ta sẽ có một mảnh giấy ghi 14 ADA.
Trong ví dụ trên, Chúng tôi đã đơn giản hóa bằng cách loại bỏ đi khoản phí. Trong thực tế, Kế toán viên sẽ thu một khoản phí mỗi khi thực hiện các giao dịch. Giả sử, phí giao dịch là 0,2 ADA. Khi đó, Kế toán viên sẽ ghi ra một mảnh giấy với mệnh giá chỉ còn là 1,3 ADA và đặt lại vào hộp của Alice.
Mô hình Sổ cái của Ethereum
Trong Mô hình Sổ cái của Ethereum, người dùng luôn chỉ có một mảnh giấy duy nhất trong hộp. Mảnh giấy này có ghi số dư khả dụng của tài khoản trên đó. Điều này tương tự như cách theo dõi số dư các tài khoản của ngân hàng truyền thống. Giả sử Alice có 15,8 ETH trong "ngân hàng" Ethereum. Thì trong hộp của cô ấy sẽ chỉ có một mảnh giấy duy nhất với giá trị ghi trên mảnh giấy đó là 15,8 ETH.
Như vậy, một ví (hộp) trên Sổ cái của Cardano có thể có nhiều
mảnh giấy(UTXO). Trong khi đó, mỗi ví trên Sổ cái của Ethereum chỉ có mộtmảnh giấyduy nhất.
Trong trường hợp của Ethereum, khi nhân viên kế toán muốn thực hiện một giao dịch mới, cô ấy sẽ ghi đè dữ liệu trên mảnh giấy của Alice và Bob cùng một lúc. Nếu Alice gửi 14 ETH cho Bob, như trong ví dụ trước, kế toán sẽ ghi đè giá trị 15,8 ETH thành 1,8 ETH trên mảnh giấy của Alice. Đồng thời, cô ấy ghi đè mảnh giấy của Bob và biến giá trị 0 thành 14 ETH. Tương tự ví dụ trước, chúng ta tạm bỏ qua các khoản phí của kế toán viên.
Chúng tôi đã sử dụng các ví dụ để cho thấy cách người dùng đến gặp nhân viên kế toán và yêu cầu họ thực hiện một bản ghi Sổ cái. Nó tương tự như việc gửi và ghi một giao dịch vào hệ thống blockchain. Nó sẽ hoạt động tương tự nếu người dùng yêu cầu một hoạt động phức tạp hơn từ kế toán, chẳng hạn như một khoản vay hoặc trao đổi các tài sản.
Các bản ghi trong Ethereum được tạo ra bằng cách viết lại các mảnh giấy (thay đổi số dư) trong khi trong mạng Cardano, các mảnh giấy mới riêng biệt được tạo ra dựa trên các mảnh giấy trước đó. Còn mảnh giấy cũ sẽ không còn giá trị sử dụng.
Tạo các mảnh giấy mới (UTXO) thay vì viết lại chúng (Accounting) là điểm khác biệt chính giữa các Mô hình Sổ cái.
Sự khác biệt trong việc sử dụng Sổ cái
Mô hình Sổ cái ảnh hưởng đến cách Cardano và Ethereum sử dụng Sổ cái hoặc cách kế toán viên có thể tạo một mục mới.
Trên mạng Ethereum
Khi muốn ghi chép giao dịch mới, một kế toán viên trên mạng Ethereum phải lấy mảnh giấy duy nhất ra khỏi kho tiền và mang nó đến bàn làm việc của riêng mình. Mục đích là Kế toán viên phải đảm bảo chắc chắn rằng tại thời điểm thay đổi số liệu của mình, các kế toán viên khác sẽ không thể ghi vào mảnh giấy đó. Bằng cách mang mảnh giấy về bàn làm việc riêng của mình, kế toán viên sẽ chắc chắn rằng bây giờ chỉ mình cô ấy mới có thể ghi vào mảnh giấy này.
Trên mạng Ethereum, Kế toán viên khác trong hệ thống mạng không thể nhập giao dịch vào mảnh giấy khi một kế toán viên nào đó đang nhập liệu. Họ thậm chí không thể chuẩn bị trước các giao dịch mới vì họ không biết những giao dịch mới nào sẽ được thực hiện trên mảnh giấy đó. Khi mảnh giấy đã trở lại kho tiền, thì một kế toán viên khác mới có thể lấy nó và chuẩn bị cho giao dịch mới.
Mô hình này có ưu điểm là kế toán viên, người giữ sổ sách cho riêng mình, có thể thực hiện bất kỳ thay đổi nào trong tất cả các ô. Cô ấy thậm chí có thể thay đổi (viết lại) một mảnh giấy trong một hộp nhiều hơn một lần liên tiếp. Nhưng điểm bất lợi là, thứ tự mà các bản ghi mới được viết là rất quan trọng. Nếu một kế toán viên nhập 20 giao dịch mới, thì các kế toán viên khác phải tuân theo thứ tự bản ghi này. Số dư của mảnh giấy sẽ tăng giảm phụ thuộc theo thứ tự các bản ghi. Vì thế, tất cả các bản ghi riêng lẻ đều phụ thuộc lẫn nhau.
Có thể xảy ra trường hợp có nhiều kế toán viên cùng xếp hàng hàng đợi đến lượt để ghi vào mảnh giấy. Tại thời điểm họ xếp hàng, có thể yêu cầu của họ là hợp lệ. Nhưng khi đến lượt của họ được phép ghi vào mảnh giấy, kế toán viên có thể sẽ không xử lý được yêu cầu (chẳng hạn, mảnh giấy có thể sẽ không còn đủ số dư nữa). Tuy nhiên, ngay cả khi giao dịch không được thực hiện, người dùng sẽ vẫn phải trả phí cho người kế toán viên, vì họ đã cố gắng xử lý giao dịch. Việc không thể thực hiện nghiệp vụ kế toán là do phụ thuộc vào mảnh giấy đã thay đổi số dư trong khi một kế toán khác giữ mảnh giấy cho riêng mình trước đó. Thật không may, trên mạng Ethereum, người dùng và kế toán viên không có cơ hội nào để kiểm tra trước xem yêu cầu của họ có hợp lệ hay không trước khi xếp hàng. Sẽ có thể có nhiều khoản chi phí phát sinh vô ích dù giao dịch không được thực hiện.
Trên mạng Cardano
Như đã giải thích ở trên, mạng Cardano dùng sổ cái theo hình thức UTXO. Mỗi bản ghi UTXO tương đương với một mảnh giấy. Và một ví có thể có nhiều UTXO khác nhau. Nghĩa là có thể có nhiều mảnh giấy khác nhau trong một hộp chứa.
Nếu muốn thực hiện giao dịch, Kế toán viên trong mạng Cardano cũng phải mang các mảnh giấy đến bàn làm việc của mình. Nhưng Cô ấy không cần phải mang tất cả các mảnh giấy về bàn làm việc của mình. Kế toán viên chỉ cần mang những mảnh giấy cần thiết để thực hiện giao dịch. Kế toán viên không cần phải theo dõi tất cả các mảnh giấy trong hộp. Bởi vì cô ấy chỉ cần quan tâm tới những mảnh giấy mà khách hàng đã đặt trên bàn của cô ta. Kế toán viên chỉ cần xác minh tính hợp lệ của giao dịch trên mảnh giấy được yêu mà không quan tâm đến các mảnh giấy khác (đây gọi là trạng thái cục bộ). Vì vậy, cô ấy không hề cản trở các kế toán viên khác thực hiện công việc của họ.
Khách hàng hoàn toàn có thể xác minh trước xem giao dịch yêu cầu của họ có hợp lệ hay không (xác thực ngoài chuỗi). Trước khi họ tham gia xếp hàng đợi, họ có thể chắc chắn rằng kế toán viên sẽ chấp nhận và thực hiện giao dịch của họ. Họ cũng có thể biết trước và chắc chắn về mức phí mà họ thực hiện.
Trên mạng Cardano, các mảnh giấy riêng lẻ không phụ thuộc vào nhau, nên thứ tự các giao dịch là không quan trọng và hoàn toàn độc lập với nhau. Như vậy, trong khi một kế toán viên mang mảnh giấy về bàn làm việc của mình, các kế toán viên khác vẫn có thể thực hiện song song các giao dịch khác với các mảnh giấy khác trong hộp của khách hàng.
Hoạt động kế toán cụ thể với các hộp khác nhau (các mảnh giấy trong hộp) có tính độc lập. Ưu điểm là nó gần như chắc chắn thành công khi nó được người dùng yêu cầu xác thực. Người dùng có thể tự mình đóng vai nhân viên kế toán để xem trước yêu cầu của mình có hợp lệ hay không. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các hoạt động phức tạp hơn như cho vay và trao đổi tài sản (có hợp đồng thông minh).
Cũng có thể sẽ xảy ra xung đột, khi hai kế toán viên muốn làm việc với cùng một mảnh giấy tại cùng một thời điểm. Khi đó sẽ chỉ một trong số họ có thể thành công. Tất nhiên, việc này cũng có thể xảy ra với mạng Ethereum.
Như vậy, Sự khác biệt chính ở đây là kế toán viên trong mạng Cardano không cần biết tất cả các
mảnh giấytrong hộp của người dùng khi thực hiện công việc của họ. Kế toán viên của Cardano cũng có thể thực hiện các việc độc lập và song song cùng với các kế toán viên khác. Người dùng trên mạng Cardano luôn có thể kiểm tra trước được tính hợp lệ của giao dịch trước khi gửi đi. Và vì vậy, họ không phải trả phí vô lý cho những giao dịch không được thực hiện.
Chúng ta cũng sẽ thấy những khác biệt lớn hơn trên mạng Cardano khi mạng này chuyển sang phiên bản mới của cơ chế đồng thuận Ouroboros là Ouroboros Leios, sau hardfork Vasil ngày 22/09/2022.
Khả năng mở rộng liên quan đến Mô hình Sổ cái
Trong mạng Ethereum
Do mỗi hộp giấy chỉ có một mảnh giấy duy nhất. Nên các nhân viên kế toán trong mạng Ethereum không thể làm việc song song trên các nghiệp vụ kế toán riêng lẻ. Tại bất kỳ thời điểm nào, chỉ có một kế toán viên có thể sử dụng mảnh giấy duy nhất đó. Vì các kế toán viên khác luôn phải theo dõi lần nhập cuối cùng trên Sổ cái để tiếp tục công việc của mình. Nên họ không thể làm việc với những khách hàng đang xếp hàng chờ. Họ luôn phải đợi cho đến khi mảnh giấy được trả lại để xem các mục trước đó cập nhật thế nào.
Các Kế toán viên luôn phải đợi sau khi một kế toán viên khác hoàn thành công việc, thì họ mới có thể bắt đầu làm việc với các khách hàng đang chờ tiếp theo. Điều này về cơ bản ngăn cản việc xử lý song song các hoạt động kế toán. Đây là rào cản lớn đối với khả năng mở rộng của mạng Ethereum.
Trong mạng Cardano
Nhiều nhân viên kế toán có thể làm việc song song với nhau và mỗi nhân viên có thể xử lý các yêu cầu của khách hàng trong danh sách khách hàng đợi của riêng họ. Khả năng này sẽ được sử dụng trong một đồng thuận PoS được gọi là Leios. Mạng Cardano sẽ có thể yêu cầu các kế toán viên chuẩn bị trước các giao dịch kế toán, để một kế toán viên trưởng kiểm tra các giao dịch đã chuẩn bị.
Khi kế toán viên lấy ra mảnh giấy cho mình, Cô ấy luôn tạo ra các mảnh giấy mới. Các mảnh giấy này sau đó phải được xác nhận bởi các kế toán viên khác (sự đồng thuận của mạng). Quá trình này thường mất một thời gian (thời gian khối) và số lượng bản ghi mới bị giới hạn (kích thước khối). Các kế toán viên thay phiên nhau chia sẻ Sổ cái với khoảng thời gian trong khoảng 20 giây. Ví dụ, ngay cả khi một kế toán viên làm việc trong một giây, thì các kế toán viên khác phải dùng phần thời gian còn lại để xác minh các giao dịch (mảnh giấy).
Cardano sẽ cho phép các kế toán được chuẩn bị các giao dịch mới liên tực và sau đó sẽ có một kế toán chính (node được chọn đóng block) thực hiện kiểm tra chính (tìm và loại bỏ các nỗ lực chi tiêu gấp đôi, xóa các bản sao, v.v.). Điều này chỉ có thể thực hiện được, vì công việc của từng kế toán viên phần lớn là độc lập với nhau và độc lập với kế toán viên chính. Tính độc lập bắt nguồn từ việc các mảnh giấy trong hộp độc lập với nhau.
Mạng Ethereum cũng vẫn có khả năng mở rộng, nhưng sẽ phải được xử lý theo cách khác. Không thể sử dụng phương pháp tương tự, vì công việc của các kế toán viên riêng lẻ phụ thuộc lẫn nhau. Mỗi kế toán viên cần biết chính xác những gì người đi trước đã làm. Vì vậy, họ phải chờ. Vì thông tin này có thể không có sẵn cho họ. Vì mạng lưới cần thời gian để truyền dữ liệu. Quá trình sản xuất và xác nhận các bản ghi mới (khối) mất 20 giây. Và trong thời gian đó, chỉ có một kế toán viên có thể làm việc. Trong phần lớn thời gian, kế toán viên của mạng Ethereum sẽ là chạy không tải.
Kết luận
Chúng tôi hy vọng rằng sự giải thích trên đã giúp bạn hiểu được sự khác biệt trong các Mô hình Sổ cái của Cardano và Ethereum. Sự khác biệt thoạt nhìn không quá lớn, nhưng trên thực tế, Mô hình Sổ cái ảnh hưởng đến khả năng mở rộng, khả năng dự đoán kết quả của hoạt động kế toán mong muốn, khả năng dự đoán về số tiền phí, tính bảo mật, v.v. Nếu bạn muốn hiểu rõ hơn hãy đọc thêm bài viết dưới đây.
Nguồn bài viết tại đây.
Đọc thêm các bài viết liên quan tại thẻ Tags bên dưới